Andrea helpt ouders bij mediaopvoeding: ‘je hoeft niet álles te weten’

Onderdeel van:

Blijf in beeld

Je kind kijkt ademloos naar een filmpje. Of swipet al zelf langs kleurrijke apps. Als ouder vraag je je misschien af: doe ik het goed? Geef ik de juiste grenzen aan? En hoe bereid ik mijn kind voor op die grote, snelle online wereld? Mediaopvoeding begint eerder dan je denkt. Nog vóór de eerste smartphone. Andrea Kramp, mediawijsheiddeskundige bij gro-up, begeleidt ouders hierin dagelijks.

“Je gooit een kind ook niet zomaar in het water met de boodschap: zoek het maar uit”, zegt Andrea. “Zo moet je ook met media omgaan. We moeten kinderen leren hoe ze zich veilig en bewust online bewegen.”

Volgens haar begint dat al ver voor de eerste smartphone: “Als je een baby een knisperboekje geeft, start de mediabeleving. Als kinderen op jonge leeftijd een tablet vasthouden of filmpjes kijken, is dat hét moment om uit te leggen wat ze zien, samen te kijken of een gesprek te starten. Door media samen te gebruiken, wordt het een sociaal moment waarin kinderen leren hoe ze ermee omgaan.”

De kracht van het gesprek

Volgens Andrea begint mediaopvoeding met open communicatie. “Ga in gesprek, zonder meteen te oordelen. Zeg niet meteen: dat is stom of gevaarlijk. Kinderen hebben ook recht op informatie, dus vraag door. Wat doe je eigenlijk op je telefoon? Hoe werkt die game precies? Ook als je als ouder niet alles weet, kun je toch het gesprek aangaan. Je hoeft het niet beter te weten. Zet jezelf in de positie van leerling, en laat je kind je iets uitleggen.”

Tegelijkertijd voelen veel ouders zich machteloos tegenover grote, invloedrijke techbedrijven. Andrea erkent dat, maar benadrukt: “Juist door aanwezig te zijn, vragen te stellen en samen afspraken te maken, geef je je kind houvast. Je hoeft niet alles te weten; betrokken zijn maakt al een wereld van verschil.”

Tips: zo praat je met je kind over de smartphone en sociale media

Bekijk de tips

Afspraken maken die werken

De overheid adviseert: smartphone vanaf groep 8, WhatsApp vanaf 13 jaar en sociale media vanaf 15 jaar. Andrea begrijpt het idee achter deze richtlijnen en is voorstander van uitstellen, maar benadrukt dat het moet passen bij de leeftijdsfase en ontwikkeling van het kind.

Regels zijn belangrijk, maar ze werken alleen als ze aansluiten bij je kind én bij je opvoedstijl. Andrea: “Ik adviseer ouders om afspraken samen met hun kind te maken. Maak het zichtbaar: leg het op tafel, schrijf het op. En als het niet werkt? Dan stel je het gewoon weer bij. Het is echt een kwestie van blijven praten en blijven evalueren.”

- Andrea Kramp

Een belangrijk onderdeel van dat gesprek is het doel van het smartphonegebruik. Gaat het om bereikbaarheid? Of vooral om gamen, appen of scrollen op sociale media? Andrea: “Bespreek samen het doel van de smartphone. Waarom wil je dit, wat ga je ermee doen? Zo voorkom je dat het apparaat vanzelfsprekend wordt ingezet voor alles.”

Zo maak je samen afspraken over telefoongebruik

Samen aan de slag met de afsprakenkaart

Volgens Andrea kan het voor sommige kinderen passend zijn om in groep 8 een eerste smartphone te krijgen, mits dit gebeurt in een vertrouwde en begeleide omgeving. “Dat moment biedt ouders de kans om samen afspraken te maken en hun normen en waarden mee te geven over smartphone- en socialmediagebruik.” Tegelijkertijd ziet ze dat kinderen soms eerder al in aanraking komen met smartphones. Bijvoorbeeld via vrienden of oudere broers en zussen. “Dan kan het juist prettig zijn om iets eerder te beginnen, zodat ouders kunnen meekijken en helpen, in plaats van leeftijdsgenoten”, aldus Andrea.

Goed voorbeeld doet volgen

En terwijl afspraken en gesprekken helpen om richting te geven, begint mediaopvoeding misschien wel bij iets fundamentelers: het voorbeeld dat je zelf geeft. Jonge kinderen spiegelen zich aan wat ze zien. “Als kinderen hun ouders vaak met een telefoon zien, nemen ze dat gedrag over. Zelfs het stemgeluid tijdens het bellen bootsen ze soms na”, vertelt Andrea.

Daarom is het belangrijk om bewust te zijn van je eigen schermgebruik. “Leg uit wat je doet, bijvoorbeeld: ‘Ik bestel boodschappen’ of ‘Ik stuur een mail voor het werk.’ Dan begrijpen kinderen dat je niet zomaar op je telefoon zit.” Zo geef je het goede voorbeeld én blijf je beschikbaar voor je kind. “In die eerste jaren draait het om veilige hechting. Dan wil je er zijn voor je kind, ook in je aandacht. Te veel afleiding door een scherm werkt dat tegen.” Door bewust tijd zonder scherm in te bouwen én het goede voorbeeld te geven, leren kinderen al op jonge leeftijd hoe je media op een gezonde manier inzet.

- Andrea Kramp

Praktische tips om in gesprek te blijven

En Andrea geeft ouders nog meer praktische adviezen. Laagdrempelige stappen die je volgens haar vandaag nog kunt zetten:

Begin zo vroeg mogelijk met mediaopvoeding. Media biedt ook veel plezier en avontuur om samen te ontdekken. Meer tips over mediaopvoeding voor kinderen van 0-18 jaar vind je in de MediaDiamant.
Stel open vragen: “Wat doe je het liefst op TikTok?” of “Hoe werkt dat spel precies?”
Wees eerlijk over je eigen onzekerheden: “Ik snap nog niet zo goed hoe dat werkt. Kun jij het me uitleggen?”
Maak samen afspraken: over schermtijd, apps, en bijvoorbeeld mediavrije zones (zoals de bank of aan tafel), maar ook over online sociaal gedrag.
Doe mee: speel een spelletje mee, kijk samen een filmpje, maak het een sociaal moment met elkaar of als gezin.
Blijf evalueren: wat werkt wel? Wat niet meer?
Zoek steun bij andere ouders: “Niet om elkaar de les te lezen, maar om praktische ideeën te delen. Of om bijvoorbeeld een verbond te sluiten om als klas de smartphone uit te stellen.”